Srbija i Republika Srpska danas obeležavaju zajednički praznik – Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave. Za Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave 15. septembar je izabran jer je tog dana, 1918. godine, probijen Solunski front, a 1. septembra 2020. godine, Vlada Srbije donela je zaključak na osnovu kojeg se ovaj praznik zvanično proslavlja. Ovaj dan, širom Srbije i Republike Srpske, obeležava se isticanjem naše trobojke na zgradama gradskih i javnih službi.
Proboj Solunskog fronta, koji su izvele srpske trupe, označio je ključni preokret u Prvom svetskom ratu. Ovaj trenutak je započeo slom Centralnih sila – Nemačke, Austrougarske, Bugarske i Turske, što je na kraju dovelo do kraja jednog od najrazornijih sukoba u svetskoj istoriji. Srpska vojska, poznata po hrabrosti i nepokolebljivoj volji, brzo je napredovala nakon proboja, što je pritisnulo Bugarsku na kapitulaciju. Ubrzo nakon toga, isto su učinile Austrougarska i Nemačka, što je rezultiralo formalnim okončanjem rata 11. novembra 1918. godine.
Nakon oslobađanja Kraljevine Srbije, srpska vojska nastavila je da napreduje i oslobađa teritorije nastanjene Srbima, ali i druge južnoslovenske narode. Ovaj napredak rezultirao je stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1. decembra 1918. godine, koja će kasnije postati Kraljevina Jugoslavija. Taj istorijski uspeh bio je ispunjenje vekovnih težnji srpskog naroda za ujedinjenjem i slobodom.
Srpska vojska ne samo da je imala ključnu ulogu u proboju Solunskog fronta, već je njen doprinos bio presudan za ishod celog Prvog svetskog rata. Nemački car Vilhelm II tada je izjavio da je „sramno da 60.000 Srba odluči ishod rata“, prepoznajući uticaj srpske armije. Na Solunskom frontu borile su se i francuske, britanske, italijanske i grčke trupe, ali je srpski kontingent, vođen generalima poput Petra Bojovića i Stepe Stepanovića, igrao ključnu ulogu.
Proboj Solunskog fronta 15. septembra 1918. godine bio je trenutak kada je srpska vojska započela svoj nezaustavljiv marš ka severu. Do 17. septembra, srpske trupe su razbile dve bugarske divizije, što je dovelo do kapitulacije Bugarske već krajem meseca. Saveznici su, iznenađeni brzinom srpskog napredovanja, morali da usporavaju svoje operacije kako bi pratili srpske trupe, koje su već oslobodile Beograd 1. novembra. Napredovanje je nastavljeno prema Vojvodini, Dalmaciji i dalje ka severu.
Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave danas predstavlja više od pukog sećanja na proboj Solunskog fronta. Ovaj praznik simbolizuje težnju srpskog naroda za slobodom, jedinstvom i očuvanjem nacionalnih vrednosti. Obeležavanje 15. septembra kao Dana srpskog jedinstva doprinosi očuvanju istorijskog nasleđa i podseća na žrtve koje je Srbija podnela tokom Prvog svetskog rata, u kojem je izgubila oko 28% svog stanovništva.
Srpska vojska, koja je prošla kroz strašna iskušenja tokom povlačenja preko Albanije, bila je potpuno reorganizovana na ostrvu Krf, gde se oporavljala pre nego što je prebačena na Solunski front. Sa oko 140.000 vojnika, među kojima su bili i mnogi dobrovoljci iz Austrougarske, srpska armija je bila spremna za odlučujući udarac Centralnim silama. Franše d`Epere, glavnokomandujući savezničkih snaga, dogovorio je sa srpskim generalima ofanzivu koja je počela 15. septembra, a koja je rezultirala brzim prodorom srpskih snaga i kolapsom neprijatelja.
Na kraju Prvog svetskog rata, Srbija je izgubila oko 1.248.136 ljudi, što je činio gotovo trećinu njenog stanovništva. Ove žrtve, kao i herojstvo srpskih vojnika, zauvek su upisane u istoriju, a njihov doprinos miru i slobodi nastavlja da se poštuje kroz obeležavanje Dana srpskog jedinstva. Ovaj praznik je prilika da se prisetimo svih onih koji su položili živote za slobodu i ujedinjenje srpskog naroda.
Redakcija